تاريخچه شهر تاريخي بيشاپور :
اين شهر تاريخي كه حدود دويست هكتار و سعت دارد در فاصله ۲۳ كيلومتري شمال غربي شهر فعلي كازرون قرار دارد . بنابراطلاعات دقيق و مكتوب كه در مركز شهر بر روي دو ستون يادبود نوشته شده ، اين شهر در زمان شاپور اول ( ۲۷۲-۲۴۱ ميلادي ) دومين و يكي از مقتدرترين پادشاهان ساساني و توسط يك معمار سوري بنام « اپساي » دبير طراحي و ساخته شد. و بنا برهمين كتيبه ، شاپور در سال ۲۴ سلطنتش از شهر بيشاپور بازديد نموده است .
صرف نظر از اينكه خاستگاه دولت ساساني سرزمين فارس بوده ، آب فراوان ، هواي مساعد ، زمين هاي حاصلخيز ، چشمه ها و موانع طبيعي و قرار گرفتن در مسير جاده شاهي ، باعث شد شاپور پس از پيروزي بر والرين (امپراطور روم) اين محل را براي بناي شهري كه نام خود را برآن نهاد ، انتخاب نمايد.
اين شهر در كنار شهرهائي همچون استخر، داراب گرد ، اررجان ، اردشير خوره از مهمترين شهرهاي استان فارس در عهد ساساني بوده و تا زمان سلطنت بهرام دوم رونق خود را حفظ كرد ، اما پس از آن به علت توجه پادشاهان ساساني به غرب قلمرو خود ( تيسفون ) رونق آن كمتر شد . با ورود اسلام به ايران به تدريج رونق و آبادي از اين شهر رخت بر بست و به جاي آن گازرگاه ( كازرون فعلي) رونق مي يابد اما در هر حال بيشاپور همچنان به حيات خود ادامه مي دهد ، به طوري كه در قرون سوم تا پنجم هجري قمري اين شهر مورد ستايش مورخان وجغرافي دانان بزرگي چون استخري ، ابن بلخي و… قرار گرفته است .
تاريخچه حفاري در شهر بيشاپور :
در بين سالهاي ۱۳۱۹ – ۱۳۱۴ هجري شمسي براي اولين بار ژرژ سال و دكتر گيرشمن نمايندگان اعزامي از موزه لوور پاريس ، اقدام به عمليات كاوش باستان شناسي در اين شهر تاريخي نمودند و بناي رفيع و چهار گوشي را كه با سنگهاي « دوجداره » ساخته شده بود ، آتشگاه ناميدند و تالار عظيم و سر پوشيده وسيعي را به نام كاخ اختصاصي و مكان ديگري را به نام جايگاه نذورات و يك ايوان مزين به موزاييك را به دنياي باستان شناسي و تاريخ معرفي كردند . اين حفاري ها ادامه نيافت و براي مدت ۳۰ سال متوقف گرديد .
سرانجام اداره كل باستان شناسي و فرهنگ عامه تصميم گرفت با اعزام يك گروه باستان شناسي ايراني به سر پرستي دكتر سرفراز عمليات كاوش در بيشاپور را به منظور روشن ساختن چگونگي حفاري هاي گذشته و ظاهر ساختن اسكلت اين شهر آغاز نمايد . در بهمن ماه ۱۳۴۷ هيات باستان شناسي در شهر شاپور مستقر گرديد و شروع به كار كرد . اين عمليات حدود ۱۰ سال به طول انجاميد كه با همت و تلاش شبانه روزي هيات باستان شناسي به ويژه استاد گرانقدر آقاي دكتر سرفراز ، برج و باروي شهر ، معبد آناهيتا ، كاخ شاپور ، مسجد دوره اسلامي ، ستونهاي يادبود و برخي آثار ارزشمند ديگر سر از خاك بيرون آورد. عمليات اين گروه نيز در سال ۱۳۵۷ متوقف گرديد .
مجددا در بهمن سال ۱۳۷۵ عمليات حفاري اين شهر به سر پرستي دكتر سرفراز آغاز گرديد اما در ارديبهشت ۱۳۷۶ متوقف ماند .پس از آن چند فصل حفاري توسط آقايان مهندس مهريار و نوروزي صورت گرفت و از سال ۱۳۸۲ مهندس اميري بعنوان مسئول پروژه بيشاپور تعيين شده است .
مشخصات شهر بيشاپور:
شهر تاريخي بيشاپور با موهبتي كه طبيعت زيباي جلگه شاپور در دشت سبز كازرون و رودخانه باصفاي چشمه ساسان در اختيار آن گذارده بود و بااستفاده از فرمها و موتيف هاي تمدنهاي ديگر در امر هنري و تزئيني و بر اساس و خواست و روياهاي بزرگ و جاه طلبانه شاهي ، چنان بادقت طراحي و اجرا شده كه با زيباترين و ثروتمند ترين شهرهاي دنياي متمدن آن زمان مانند انطاكيه عروس زيباي شهرهاي بيزانس ( روم شرقي) رقابت مي كرد و به از آن بود .
شهر بيشاپور براساس طرحي جديد ( هيپوداموس ) به صورت مربع مستطيل ساخته شده و تا قرن هفتم هجري قابل سكونت بوده است . دو خيابان شمالي – جنوبي و شرقي – غربي ، شهر را به چهار قسمت تقسيم نموده و هركدام از اين خيابانها به يكي از دروازه هاي شهر راه داشته است . دروازه اصلي شهر در ضلع غربي بوده كه امروز بقاياي پل آن موجود است . اين شهر از چهار طرف محافظت مي شده است . درضلع شمالي قلعه دختر و ديوار برج مانند ، در ضلع غربي رودخانه شاپور در ضلع شرقي و جنوبي ، خندق از شهر محافظت مي نموده است .
بيشاپور شامل دو قسمت است :
۱ – ارگ سلطنتي كه بناهاي شاخص دوره ساساني مثل معبد آناهيتا ، تالار شاپور ، ايوان موزائيك ، كاخ والرين و … را شامل مي شود
۲- قسمت عامه نشين شهر كه بخش و سيعتر شهر را شامل مي شود و در برگيرنده خانه هاي مسكوني ، اماكن عمومي مثل حمام ، كاروانسرا ، بازار و … مي گردد .
جغرافي دانان مسلمان از بيشاپور به نامهاي به شاپور – به انديوشاپور – ويه شاپور – شاپور – بيشاور – بيشاپور نام برده اند كه همگي نام بيشاپورمركز ايالت و كوره شاپور خوره بوده است .
معرفي آثار تاريخي شهر بيشاپور
شاهكار حجاري هاي عصر ساساني در تنگ چوگان در مجاورت شهر بيشاپور و بركرانه رودخانه شاپور باقي مانده است . شش نقش برجسته در دو طرف تنگ چوگان حجاري شده است ، نقش ها بيانگر پيروزي ها و تاجگذاري پادشا هان ساساني است ازمجموع شش نقش ، سه نقش بيانگر پيروزي شاپور بر والرين امپراطور روم مي باشد و سه نقش ديگر مربوط به پيروزي بهرام دوم برياغيان ، تاج ستاني بهرام اول از مظهر اهورامزدا و پيروزي شاپور دوم بر ياغيان و دشمنان است . در ادامه به معرفی برخی بخشهای مهم این شهر می پردازیم :
جايگاه نذورات ( ستونهاي يادبود)
اين ستونها در حاشيه خيابان شرقي-غربي كه از مركز شهر مي گذرد و خيابان شمالي و جنوبي را قطع مي كند قرار دارد. بر روي اين دو ستون كتيبه اي به خط پهلوي اشكاني و ساساني وجود دارد كه در واقع سند تاريخي شهر سازي بيشاپور است كه متن آن بدين شرح مي باشد : « در فروردين ماه سال ۵۸ از آتش اردشير (در) سال ۴۰ از آتش شاپور از آتش هاي شاهي (در) سال ۲۴ اين تصوير(پيكره) به بغ مزداپرست شاپور شاهان شاه ايران و انيران كه چهره از ايزدان دارد فرزند به بغ مزدا اردشير شاهان شاه ايران كه چهره از ايزدان دارد نوازنده خدايگان پاپك شاه (اين) كار اپساي دبير از شهر حران از خاندان خويش …وبدين روال زماني به بغ مزدا شاپور شاهان ايران و انيران كه چهره از ايزدان دارد (بدين جا آمد) و زماني كه شاهان شاه اين پيكر را ديد (ايستاده) به اپساي دبير سيم و بندگان و كنيزان و باغها و دارائي بخشيد» . تنديسي از شاپور اول در ميان اين دو ستون وجود داشته است كه متاسفانه با گذشت زمان ازبين رفته است . ارتفاع اين ستونها از كف تا انتها به حدود ۹ متر مي رسد .
ساسان جد شاپور ریاست معبد آناهید شهر استخر را به عهده داشت. وی با دختری از خانواده ی بازرنگی ازدواج کرد. پسر وی بابک از موقعیت خود استفاده و اردشیر پسر خود را به مقام ارگبدی دارابگرد انتساب کرد. اردشیر چند تن از امرای فارس را مغلوب و قلمرو خود را توسعه بخشید بابک هم بر گوچهر شاه بازرنگی شورید و به جای وی نشست پس از مرگ بابک اردشیر در سه جنگ متوالی اردوان پنجم اشکانی را شکست داد و به تصرف کلیه مناطق ایران پرداخت. در اواخر عمر از سلطنت کناره گرفت و پسرش شاپور جانشین وی شد.
شاپور در روز یک شنبه ۲۰ مارس ۲۴۲ میلادی برابر با برج حمل (فروردین) تاج گذاری کرد. او از همان اوایل اقدامات خارجی خود را شروع کرد ابتدا به کوشان سپس به گرگان، دیلم و طبرستان لشکر کشید و آنها را مطیع گرداند و سپس متوجه غرب گردید. در نزدیکی بابل پس از چندین شکست گردیانوس سوم را شکست داد، وی را بکشت جانشین گردیانوس ، فلیپ عرب معاهده ای عجولانه با شاپور امضا کرد و خراجی هنگفت و ارمنستان و بین النهرین را به ایران واگذاشت (۲۴۴ میلادی). در حدود ۱۵ سال بعد در نزدیکی الرها والریانوس را شکست داد و وی را به همراه ۷۰ هزار رومی به اسیری گرفت (۲۶۰ میلادی) و اسرا را به جندی شاپور فرستاد که احتمالا سد و پل شوشتر کار اسرای رومی است. شرح شکست والرین امپراطور روم و کشته شدن گردیانوس از شاپور اول بر روی ۵ نقش برجسته در کازرون و فارس حجاری شده است. در زمان شاپور کتابهای زیادی از زبانهای لاتین، یونانی،هندی به پهلوی ترجمه شد که بعضی از تالیفاتی که وارد اوستا شده از جمله این کتب است. وی به مانی توجه زیادی کرد که در این توجه مقاصد سیاسی دور و درازی را دنبال می کرد که جانشینان شاپور آن را دنبال نکردند زیرا در زمان بهرام اول (۲۷۶_ ۲۷۳ میلادی) مانی محاکمه و اعلام شد. همسر شاپور آذر آناهید با عنوان« بان بشان بان بشن» (ملکه ملکه ها) می باشد که نام وی یاد آور معبد آناهیتا شهر کازرون و شهر استخر است که اجداد وی در آن ریاست داشتند.
از ابداعات معماری زمان شاپور تغییر نقشه در ساخت شهرها از مدور به صورت مستطیل است ، که نمونه بارز آن شهر بیشاپور است که بر اساس طرح هیپودام ساخته شده است و استفاده از اندود گچ در ساختمان بناها می باشد همانند کاخ شاپور در بیشاپور. از وی چندین کتیبه در بیشاپور، نقش رستم، فیروزآباد و….. به جا مانده است.
از جمله شهرهایی که به وسیله او ساخته شده یا به وی منسوب است؛ بیشاپور، نیوشاپور(نیشاپور)، اندیوشاپور، شادشاپور، شاپورخواست، به اندیوشاپور(بهتر از انطاکیه)، پیروز شاپور، جندی شاپورو…. می باشد.
وفات وی طبق تحقیقات آقای تقی زاده ۲۷۳ میلادی بوده است و مدت پادشاهی وی حدود ۳۲ سال و چهار ماه بوده است.
شهرستان كازرون با وسعتي معادل ۴۱۱۹ كيلومتر مربع حدود ۳/۳ درصد كل مساحت خاكي استان فارس را به خود اختصاص داده است . اقتصاد اصلي شهرستان بر پايه كشاورزي ( زراعت ، باغداري) و دامداري استوار است . شهرستان كازرون از نظر تنوع اقليمي جايگاه ويژه اي را از نظر تنوع توليد محصولات زراعي و باغي دارا مي باشد .
سطح زيركشت زراعي سالانه شهرستان به گندم ( آبي و ديم ) جو ( آبي و ديم) ذرت دانه اي ، برنج ، سيب زميني ، پياز ، محصولات جاليزي و گلخانه اي اختصاص دارد . رتبه شهرستان از نظر توليد در استان در كشت محصولات ديم عدد ۳ و محصولات آبي عدد ۱۰ مي باشد .
باغات ( محصولات دائمي ) شهرستان شامل : مركبات ، خرما ، انار ، زيتون و انجير ديم و بادام ديم ( ارتفاعات و سرحدات ) مي باشد بطوريكه از نظر رتبه انجير رتبه يكم ، انار رتبه دوم ، خرما ، رتبه سوم و مركبات رتبه چهارم را در سطح استان به خود اختصاص داده است .
به لحاظ شرايط آب و هوائي مناسب جهت توليد و پرورش انواع دام وطيور نقش عمده اي را در اقتصاد و درآمد ناخالص شهرستان دارا مي باشد . عمده دام و طيور شهرستان شامل گوسفند و بره ، بز و بزغاله ، گاو و گوساله بومي و اصيل ، گاوميش ، مرغ و خروس ، جوجه و زنبور عسل مي باشد .
رتبه شهرستان نسبت به استان در زمينه فعاليتهاي دامداري و طيور ششم ، در زمينه توليد و پرورش گاو وگوساله بومي يكم ، گاوميش رتبه سوم ، بزغاله رتبه چهارم ، مرغ و خروس رتبه پنجم و گوسفند و بره رتبه ششم مي باشد .
امرار معاش مناطق روستائي به طور عمده از كشاورزي و دامداري انجام مي گيرد ، علاوه بر اين بخشي از جمعيت مناطق شهري نيز از طريق كشاورزي و دامداري ارتزاق مي نمايند .
ميزان توليدات كشاورزي و دامداري و در آمد ناخالص ملي شهرستان سال ۱۳۸۲
رديف |
نوع توليد |
سطح / اصله / تعداد | ميزان توليد
( به تن)
|
در آمد ناخالص ملي
( هزار ريال ) |
۱ | پرتقال | ۳۲۵۰ | ۸۱۲۵۰ | ۱۶۲۵۰۰۰۰۰ |
۲ | ليمو ترش | ۳۳۰ | ۴۶۸۰ | ۹۳۶۰۰۰۰ |
۳ | ليموشيرين | ۲۰۰ | ۵۶۰۰ | ۸۴۰۰۰۰۰ |
۴ | نارنگي | ۷۱۰ | ۱۷۷۵۰ | ۳۵۵۰۰۰۰۰ |
۵ | نارنج | ۱۳۵ | ۳۳۷۵ | ۵۰۶۲۵۰۰ |
۶ | انار | ۱۵۳۰ | ۲۷۵۴۰ | ۴۱۳۱۰۰۰ |
۷ | خرما | ۴۱۵۰ | ۳۱۱۲۵ | ۷۷۸۱۲۵۰۰ |
۸ | انگور ديم | ۵۱۰۰ | ۱۰۲۰۰ | ۱۵۳۰۰۰۰۰ |
۹ | انجير ديم | ۳۰۵۰ | ۴۵۷۵ | ۳۶۶۶۰۰۰۰ |
۱۰ | بادام ديم و آبي | ۳۰۰ | ۷۴۰ | ۷۴۰۰۰۰۰ |
۱۱ | گردو | ۱۷۰ | ۶۸۰ | ۱۰۲۰۰۰۰۰ |
۱۲ | عناب | ۱۰ | ۲۰ | ۲۰۰۰۰۰ |
۱۳ | خرمالو | ۳۳ | ۶۶۰ | ۱۳۲۰۰۰۰ |
۱۴ | آلو بخارا | ۱۴۰ | ۲۱۰ | ۴۲۰۰۰۰۰ |
۱۵ | زيتون | ۹۰ | ۶۳ | ۲۵۲۰۰۰ |
۱۶ | گندم آبي و ديم | ۳۰۰۵۳ هكتار | ۷۳۳۰۴ تن | ۱۱۵۸۲۰۳۲۰۰۰۰ |
۱۷ | جو آبي و ديم | ۱۴۳۷۱هكتار | ۱/۱۶۸۳۴ | ۱۸۸۵۴۱۹۲۰۰۰ |
۱۸ | ذرت دانه اي | ۱۶۲۰ هكتار | ۱۲۹۶۰ تن | ۱۴۲۵۶۰۰۰۰۰۰ |
۱۹ | برنج | ۱۶۰۰ هكتار | ۸۸۰۰ تن | ۳۱۶۸۰۰۰۰۰۰۰ |
۲۰ | سيب زميني | ۱۸۹۰ هكتار | ۳۴۰۲۰ تن | ۴۴۲۶۶۰۰۰۰۰۰ |
۲۱ | پياز | ۸۰۰ هكتار | ۴۰۰۰۰ تن | ۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ |
۲۲ | محصولات جاليزي و ساير | – | ۴/۱۱۹۰۸۴ تن | ۸۴۹۶۲۵۲۲۰۰۰ |
۲۳ | گوشت سفيد | ۲۴۰۰۰۰۰ قطعه | ۳۵۰۰۰۰۰۰۰ | – |
۲۴ | گوشت قرمز | – | ۴۳۵۵ تن | ۱۴۸۰۷۰۰۰۰۰۰۰ |
۲۵ | شير خام گاو | ۱۵۰۰۰ راس | ۵/۹ تن روزانه | ۱۵۲۰۰۰۰۰ |
۲۶ | ماهي ( درياچه پريشان) | ۶۰۰ هزارقطعه | ۱۵۰ تن سالانه | ۱۷۰۰۰۰۰۰۰۰ |
* استفاده از مطالب اين سايت با ذكر منبع بلامانع است .
شهرستان كازرون در گذشته هاي نه چندان دوراز مهمترين شهرهاي فارس بود و علاوه بر در بر داشتن گستره اي وسيع تر از جغرافياي كنوني ، در عرصه هاي گوناگون به ويژه فرهنگ و علم وعرفان ، دوشادوش شيراز نقش برجسته خود را ايفا كرده است . كازرون به خاطر در بر داشتن آثار بسيار از دوره هاي پيش از تاريخ ، تاريخي ، و اسلامي چون تل رشتان ، تل اسپيد ، نقش برجسته كورانگون ، گور دختر ( بناي منسوب به كورش يكم ) ، شهر بيشاپور ، مجسمه غول آساي شاپور ، و نقش برجسته هاي ساساني ، قلعه ها ، چها رطاقي ها ، آتش كده ها و كتيبه هاي پهلوي و بقعه هاي اسلامي و كتيبه هاي كوفي بسيار و نيز معماري ويژه بومي در شمار يكي از شهرهاي مهم و باستاني ايران قرار دارد .
اين منطقه از دوره عيلام و هخامنشي در مسير جاده شاهي كه راه اصلي تجارت بود ، قرار داشت . كازرون در سده هاي اوليه دوره اسلامي نيز شهري بزرگ و آبادان بود . ‹‹ َمقدِسي ›› اين شهر را ‹‹ دمياط عجم›› خوانده است . ابن بلخي از توليد جامه توزي و شهرت تاجران كازروني به درستي عمل ، سخن گفته و از تنوع آب و هوا ئي و توليد هم زمان محصولات سردسيري و گرمسيري چون خرما و زيتون اظهار شگفتي كرده است . كازرون در سده هاي اخير نيز به خاطر واقع بودن بر سر راه بنادر جنوب و شيراز همچنان در تجارت و سياست و علم حضوري جدي داشته است .
در حوزه عرفان اسلامي نيز كازرون جايگاه ويژه اي دارد . از سده چهارم تا دهم هجري ، مركزيت دو سلسله مهم « مرشديه» و « بليانيه» ، با خانقاه ها و اماكن متبركه پر رونق كه در سراسر دنياي اسلام آن روزگار- از چين تا مصر- نمايندگان و شعباتي داشت ، در اين شهر قرار داشت .صدقات و نذورات بسياري در اين شهر گرد مي آمد و براي غريبان و مسافران و نيازمندان و پرورش عالمان و هنرمندان صرف مي شد . در پرتو اين مركزيت ، علما ، شعرا ، هنرمندان ، عارفان ، محدثان و نويسندگان بسياري پرورش يافتند.
مدرسه ي فلسفي اخلاقي علامه دواني در سده دهم هجري نه تنها فارس و ايران بلكه فلسه اسلامي را تا چند سده پس از خود متاثر ساخت . اسناد ونسخه هاي خطي فراوان بازمانده از اين فرهنگ غني و پر بار در سراسر كتابخانه هاي ايران و جهان پراكنده است.
گويش ها ( كازروني ، دواني ، دوسيراني ، بورنجاني ، عبدويي و … ) آداب ، رسوم ، سنت ها ، متل ها و مثل هاي موجود در اين منطقه به خاطر در بر داشتن ويژگي هاي زبان و فرهنگ كهن اين ديار ، از دير باز توجه زبان شناسان را به خود جلب كرده است .نقش بارز مردم اين خطه در جريان مبارزات ضد استعماري مردم جنوب با هدايت و پشتيباني ناصر ديوان كازروني از برجسته گي هاي تاريخ معاصر اين منطقه است .
در جريان پيروزي انقلاب اسلامي در بهمن ماه ۱۳۵۷ مردم كازرون نقش به سزايي ايفا كردند به گونه اي كه اين شهرستان در شمار يازده شهري بود كه قبل از پيروزي انقلاب در آن حكومت نظامي بر قرار شد . در طول جنگ تحميلي عراق عليه ايران نيز مردم غيور كازرون در دفاع از ميهن و دين خود جانانه مبارزه كردند و با تقديم حدود ۱۳۰۰ شهيد و صدها جانباز و آزاده دين خود را به انقلاب اداء نمودند .
مشاهير و بزرگان كازرون
در طول چهارده قرن تاريخ كازرون بعد از اسلام، از اين شهرستان بزرگان زيادي به پا خاسته اند كه نام نامي آنان در رشته هاي مختلف علمي و فرهنگي و هنري زينت بخش كتب تذكرة قرار گرفته است. در اين جا مشاهير بزرگان و معارف آنان را فهرست وار ازديد علاقه مندان مي گذرانيم:
الف) عالم، عارف، شيخ، محدّث، مفسّر و فقيه:
۱- شيخ ابواسحاق ابراهيم بن شهريار كازروني (۳۵۲ / ۴۲۶ هجري قمري).
۲ – اوحد الدّين عبدالله بن ضياء الدّين مسعود بلياني كازروني (متوفي ۶۸۶ هجري قمري).
۳- شيخ زين الدّين علي بن ضياءالدّين مسعود بلياني كازروني (متوفي ۶۹۳ هجري قمري).
۴- شيخ امين الدّين محمد بن شيخ زين الدين علي (متوفي ۷۴۵ هجري قمري)
۵- ملاّ محمد جعفر خشتي فرزند عبدالصاحب خشتي دواني (متوفي حدود ۱۲۹۰ هجري قمري).
۶– ابوسعد سعيد الدّين محمد بن مسعود بلياني كازروني (متوفي ۷۵۸ هجري قمري.).
۷- ابا عبدالله سلمان محمّدي(روزبه) فرزند فرّخ كازروني (متوفي ۳۵هجري قمري).
۸- شيخ شيلي بن جلال الدّين محمد كازروني (متوفي ۸۵۲ هجري قمري).
۹- شيخ محمد بن نجم الدّين محمود كازروني (متوفي ۷۷۰ هـ ق.)
۱۰- عبدالسّلام بن محمد كازروني (۸۲۸ / ۸۵۸ هجري قمري).
۱۱ – عبدالعزيز بن مسدد بن عبدالعزيز كازروني (متوفي ۸۸۲ هـ ق.).
۱۲ – عبدالعزيزبن عبدالسّلام كازروني (زنده در ۸۱۷ هجري قمري).
۱۳ – عمر بن جلال الدّين محمّد كازروني (زنده در ۷۷۰ هجري قمري).
۱۴- مسدد بن محمد بن عبدالعزيز كازروني (۸۳۱ / ۸۷۳ هجري قمري).
۱۵ – ميرزا صالح داماد عرب فاموري كازروني فرزند ميرزا سيّد حسن موسوي فاموري كازروني (متوفي ۱۳۰۳هجري قمري).
ب) دانشمند، نويسنده اديب و شاعر و فقيه:
۱- ابوالبركات تاج الدّين محمد كازروني « حاج هراس » (۷۵۷ / ۸۴۳ هـ ق.).
۲- ابوالمسعود بن شرف الدّين يحيي كازروني (۹۸۰ / ۱۰۵۸هجري قمري).
۳- علاّمة ابوالفضل خطيب كازروني (متوفي ۹۳۰ هـ ق).
۴- ابومسلم عبدالسّلام بن احمد كازروني (متوفي ۶۲۶ هجري قمري)
۵- ابوالعبّاس احمد بن منصور كازروني (۵۱۶ / ۵۷۸ هـ ق.).
۶- ابوالوليد احمد بن مسدد كازروني (متوفي بعد از ۸۸۷ هجري قمري).
۷- سيّد محمّد تقي موسوي خشتي كازروني فرزند سيّد عبدالرضا(متوفي حدود ۱۲۷۵ هجري قمري).
۸- علاّمه جلال الدّين محمّد بن سعد الدّين اسعد دواني كازروني (۸۳۰ / ۹۰۸ هـ ق).
۹- جمال الدّين محمد بن عبدالله كازروني (متوفي ۸۴۳ هجري قمري).
۱۰ – سيّد محمد حسن موسوي خشتي فرزند سيّد غلام رضا (متوفي ۱۳۵۵ هجري قمري).
۱۱ – حاج سيّد علي حكيم كازروني « رحمت » فرزند حاج مجتهد (۱۳۷۸ / ۱۳۴۳ هجري قمري).
۱۲- شيخ زكي الدّين كازروني (قرن هشتم هجري).
۱۳ – سعيد كازروني فرزند ابوسعد سعد الدّين مسعود بلياني كازروني (۷۲۷ / ۷۵۸ هجري قمري).
۱۴ – ميرزا محمد حسين شيخ الحكماء كازروني فرزند حكيم علي محمّد (متوفي ۱۳۳۴هجري قمري).
۱۵ – صدرالاسلام كازروني فرزند حاج سيّد علي مجتهد« رحمت » (متوفي ۱۳۳۶ هـ ق.).
۱۶ – حجةالاسلام و المسلمين علي رجبي دواني كازروني فرزند اسماعيل رجبي (متولد ۱۳۰۸هجري شمسي).
۱۷ – ملاّ علي كازروني (۱۲۴۷ / ۱۳۰۷ هـ ق.).
۱۸ – شيخ عبدالله بحراني كازروني (متوفي ۸۶۰ هجري قمري).
۱۹ – حاج ميرزا آقا خسرو مؤدّب فرزند حاج ابوالحسين كازروني (۱۲۶۴ / ۱۳۳۹هجري شمسي).
۲۰ – حاج ميرزا محمد جواد ناظم الحكماء « حكيم » فرزند حكيم علي محمد كازروني (متوفّي ۱۳۰۷ هجري شمسي).
۲۱ – محمد حسن اديبي كازروني فرزند علي مراد(۱۳۱۳ / ۱۴۰۳ هجري قمري).
۲۲ – تقي الدّين اوحدي حسيني بلياني كازروني (زنده در ۱۰۳۶ هجري قمري).
۲۳ – شيخ الادباء ميرزا لطف الله مؤيّدي كازروني « ناظم » (۱۲۸۵ / ۱۳۴۳ هجري قمري).
ج) طبيب، منجم، مورخ، مرتاض، شاعر، روزنامه نگار، نويسنده، قاضي، خوش نويس:
۱- محمدرضا اصلاح دريسي كازروني مدير روزنامه اصلاح (قرن ۱۳ و ۱۴ هجري).
۲- علي نقي بهروزي كازروني فرزند بهروز مدير روزنامه دستاويز (۱۲۸۱ / ۱۳۶۲ هجري شمسي).
۳- محمدجواد بهروزي فرزند بهروز كازروني (متوّلد ۱۳۰۰)
۴- ميرزا حسن چهره نگار كازروني « كاتب» (۱۲۷۲ / ۱۳۳۶ ق.).
۵- سيّد عبدالله حسيني بلياني « شاه ملاّحسين » منجم (قرن ۱۰ و ۱۱).
۶- قاضي رفيع الدّين كازروني
۷- آقا بزرگ سامي فرزند ملاّ علي كازروني (معاصر)
۸- علي سامي فرزند آقا بزرگ كازروني باستان شناس (۱۲۸۹ / ۱۳۶۸ هجري شمسي).
۹- ميرزا محمد طبيب كازروني « طالع » (متوفي ۱۳۰۳ ق.).
۱۰- ظهيرالدّين علي بن محمد كازروني مورخ خوش نويس (۶۱۱ / ۶۹۹ هجري قمري).
۱۱- ميرزا علي عزمي كازروني مدير نشريه هفتگي آتش فشان(متوفي ۱۳۳۷ هجري شمسي).
۱۲ – شيخ عابد عارف كازروني (متوفي ۱۲۵۸ هجري قمري).
۱۳- علي بن محمد كازروني خوش نويس(متوفي ۸۹۲ هجري قمري).
۱۴ – خواجه مقصود كازروني در علم
۱۵- دكتر محمد تقي مير كازروني « مير» فرزند ميرابوطالب كازروني (متولد ۱۲۹۲ ).
۱۶ – حاج ميرزا ابراهيم نادري كازروني (متوفي ۶۰- ۱۲۵۸).
۱۷- ميرزا عبدالحسين كازروني « ناظر» شاعر و مرتاض(متوفي حدود ۱۳۱۳ هجري قمري)
۱۸ – ميرزا صالح كازروني معروف به شيرازي ( كه اولين روزنامه ايراني به همت ايشان به چاپ رسيد )
د) اديب و شاعر:
۱- سيّد محمّد اقبال كازروني متخلص به « اقبال » (زنده در ۱۳۱۷هجري شمسي).
۲- مير محمد يوسف اميري كازروني « اميري »
۳- شيخ محمد خان ايزدي كازروني « ايزدي » فرزند شيخ عبدالله (متوفي ۱۳۲۲ هجري قمري).
۴- هاشم جاويد كازروني « جاويد» (معاصر).
۵- جمالا كازروني « جمالا»
۶- مير جمال الدّين كازروني (شايد جمالا باشد) (قرن دهم هجري).
۷- احمد دارا كازروني « دارا» فرزند حاج محمد حسين (معاصر).
۸- رشيد كازروني (متوفي ۹۲۰ ق.).
۹- سيّد عبدالوّهاب سعيدي كازروني « سعيدي » فرزند سيد حسن (۱۲۴۶ / ۱۳۲۴ هجري شمسي).
۱۰ – ميرزا محمد علي كازروني « شهرت » (متوفي ۱۲۹۰ هجري قمري).
۱۱ – صافي كازروني « صافي » (قرن ۱۰ هجري).
۱۲ – ملاّ علي اكبر سالك كازروني « مسكين » (۸۳۱ / ۸۷۳ هجري قمري).
۱۳ – معين الدّين حسيني بلياني « معين »(متوفي ۹۷۹ هجري قمري).
۱۴ – سيّد علي اكبر طباطبايي « منظم » كازروني فرزند سيّد محمد حسين طباطبايي (۱۳۱۶ / ۱۳۶۶ هجري قمري).
۱۵ – سيّد محمد حسين منظم طباطبايي فرزند سيّد علي اكبر(متوّلد ۱۳۱۰ هجري شمسي).
۱۶ – سيّد اسدالله واعظ كازروني « واله» فرزند سيّد احمد (متوفي حدود ۱۳۱۹هجري شمسي).
به ياري خداوند بزرگ ديگر مشاهير و بزرگان معاصر كازرون را نيز در آينده معرفي خواهيم كرد .
* استفاده از مطالب اين سايت با ذكر منبع بلامانع است !