در اوايل سال۱۹۳۱ م ۱۳۰۹ ش برايناطق كردن فيلمهاي صامت، دوبلاژ اختراع شد.اولين كشور كه در اين راه پيشگام شد ، فرانسه بود وسپس ايتاليا و انگلستان بودند كه از هنر دوبلاژ براي فيلمهايشان استفاده كردند
شروع دوبلاژ در ايران
حدود پانزده سال پس از آغاز دوبلاژ در دنيا ، اين هنر در سال ۱۳۲۵ به ايران رسيد. گرچه همه كارهاي فني آن در كشورهاي ديگر انجام ميشد اما در روز پنجشنبه، ۵ ارديبهشت ۱۳۲۵ايرانيان شاهداولين فيلم فرانسوي دوبله شده به فارسي به نام «دختر فراري» در سينما كريستال بودند. گرچه قبل از آن، در اوايل دهه ۱۳۲۰ ودر جريان جنگ جهاني دوم، مردم اخبار جنگي را با توضيح فارسي ميديدند اما ديدن فيلمهايسينمايي خارجي آن هم به زبان فارسي امري اعجابانگيز و خارقالعاده بود. در ضمن تا قبل از اين زمان، همه فيلمها به زبان اصلي با مياننويس فارسي به نمايش درميآمد. صحنههاي مختلف فيلم را ميبريدند، ترجمه صحنهها را رويكاغذي مينوشتند، از نوشته فيلمبرداريميكردند و پس از پخش فيلم، وسط صحنههايآننوشتهها را پخش ميكردند.
نمايش فيلم «دختر فراري» با استقبال بسيارخوب مردم روبهرو شد. اين كار به دست دكتراسماعيل كوشان انجام شد. در حقيقت او بانيدوبله اولين فيلم خارجي به فارسي بود. نام «دختر فراري» را خودكوشان براي فيلم فرانسوي انتخاب ميكند اما نام اصلي فيلم «نخستين وعده ديدار» محصول سال۱۹۴۴ فرانسه بود. وي در آن زمان به سختيميتواند براي هنرپيشگان خارجي زن، زنيايراني را بيابد زيرا كمتر بانوي ايراني حاضرميشد كه به جاي ستارههاي اين فيلمها حرف بزند.
اما سرانجام «نوريله قوانلو» به جاي هنرپيشهفرانسوي «دانيل داريو» حرف ميزند و بقيهنقشهاي زن را دختران يا زنان ترك يا يونانيدوبله كردند.نتيجه كار به عنوان اولين دوبله بد نبود و او خود را براي پخش فيلم دوبله شده ديگرش به نام «دختركولي» كه اسپانيولي بود، آماده كرد. اين دو فيلم هر دو در تركيه دوبله فارسي ميشوند و در سال۱۳۲۵ كه وي به ايران بازميگردد، هر دو را بهنمايش درميآورد و شركت ميترا در تهران مستقرميشود.
ايران نو فيلم
هجده ماه قبل از اين زمان (۱۳۲۳)،استوديويي براي توليد دوبله فيلم اعلام موجوديت ميكند كه نام آن را «ايراننوفيلم»گذاشتند.
بنيانگذاران اوليه آن شاهپور مبيني، منصورمبيني، هوشنگ كاوه و اميرحسين دهلوي بودند.عدهاي ديگر نيز بعدا به آنها ميپيوندند. دكترميرسپاسي و فاضل سرجويي و چند تن ديگر بااستفاده از موقعيت مالي خوبي كه داشتند، در اينراه سرمايهگذاري ميكنند.
بهترين فيلم دوبله
بهترين فيلم دوبله شده به فارسي، پنجمين فيلمدوبله شدهاي بود كه در پاريس كار دوبله آنانجام شد. نامش «بازگشت جاوداني» بود. اينفيلم نسبت به فيلمهاي قبلي از نظر دوبله ، محاسني داشت كه باعث برتري آن ميشد. مانند تطبيق حركات بازيكنان با صدا و استفاده از كلمات فارسي سليس و آهنگ صداي بازيگران ايراني كه انصافا خوب هم حرف ميزدند، مانند زرين ملكحكيمي، آقاي نامدار، آقاي نبوي، خانم فرمانفرماو حكمت كه هر كدام جذابيت خاص خود راداشتند.
يادآور ميشويم چهار فيلم دوبله شده قبل از«بازگشت جاوداني» در تركيه دوبله شده بودند واين فيلم (بازگشت جاوداني) توسط احمدوهابزاده دوبله شد.
نام چهار فيلم قبلي به ترتيب: «دختر فراري»،«دختر كولي»، «زن سنگدل» و «تاراس بولبا» بودكه اين چهار فيلم، مشكلات عمدهاي مانند اندازه نبودن جملات با دهان و لب هنرپيشه، تاريك وكمرنگ بودن فيلمها (به علت پوزيتيو بودنشان)،از بين رفتن موزيك متن و افكتهاي صحنه راداشت.
اولين فيلم خارجي دوبله شده در ايران
بالاخره در ايران، اولين فيلم خارجي دوبلهميشود. فيلم فرانسوي «جاي پا در برف» كه با نام«مرا ببخش» به نمايش درميآيد، در استوديوي«ايران نوفيلم» دوبله ميشود و در سال ۱۳۲۷در سينما ديانا و سينما پارك فيلم به نمايش عموميدرميآيد.